Wat als

Mijn tante van 88 belde me om te vertellen dat haar man in een revalidatiekliniek zit en waarschijnlijk niet meer thuiskomt. Er wordt een plekje voor hem gezocht in een verpleeghuis.
Ze is daar heel dubbel over. Enerzijds opgelucht dat hij veilig is en dat iemand anders daarvoor zorgt. Aan de andere kant verscheurd door verdriet na 60 jaar samen te hebben gewoond. En het gevoel de controle op haar leven nu echt helemaal kwijt te zijn.
En ook al verkeer ik in heel andere omstandigheden, dat laatste herken ik zo.

Een paar weken geleden voerde ik een gesprek met iemand over het overlijden van Bas en ik vertelde dat ik in mijn hoofd al snel vrede had met zijn dood – hij heeft nu eindelijk rust, het leven was gewoon heel moeilijk voor hem – maar dat mijn hart natuurlijk nog steeds heel veel pijn doet. En dat het een stuk zwaarder moet zijn als het in je hoofd ook al niet rustig is.
Kort daarna reed ik met de bus langs het UMC Utrecht, ik zag de motorparkeerplaats, en opeens werd ik 12 jaar in de tijd teruggeslingerd.

Bas had therapie in die tijd en het team van therapeuten vroeg zich af of hij geen intensievere zorg nodig had. Er werd voorgesteld om hem gedurende zes weken ter observatie te laten opnemen op de PAAZ in het UMC. Daar zou men dan kunnen bepalen wat hij verder nodig had.
Ik was best wanhopig. Het ging niet goed met Bas. Jeugdzorg had de handdoek al in de ring gegooid, want te psychiatrisch, de therapeut gaf dus ook al aan hem niet te kunnen helpen. School leverde dusdanig veel stress op dat Bas thuis geregeld uit z’n stekker ging. 
Ja, wat doe je dan?
De moeder van een vriendinnetje van Bas had me beschuldigend toegesproken dat mijn kinderen van mij zo nodig naar het vwo moesten en ja, dan krijg je dit. Die van haar gingen fluitend door vmbo-kader en die waren wél gelukkig.
Dan sta je met de mond vol tanden. Deed ik zelfs dat verkeerd? Maar je stuurt een knetterbegaafd kind toch niet zomaar naar het vmbo, dat wordt daar dan toch heel erg ongelukkig? Een kind dat niet op z’n niveau wordt uitgedaagd gaat ook niet lekker, daar wist ik zelf alles van.
Bas ging al van 4 vwo naar 4 havo. Om het allemaal wat behapbaarder voor hem te maken. Want ja, wel knetterbegaafd, maar ook traag, chaotisch en perfectionistisch. Eigenlijk moest hij naar het speciaal onderwijs, maar daar voelde hij zelf niks voor en zijn vader ook niet. Want speciaal onderwijs is voor kinderen waar iets mee is en met Bas was niks.

Dus Bas startte op die PAAZ. Tegen het einde van de zomervakantie. Dus iedere dag een andere verpleegkundige, inhuur want het vaste team was nog op vakantie. Weinig toezicht. Weinig regelmaat. Weinig andere jongeren. Weinig activiteiten.
Ik reed een paar keer per week op mijn motorfiets die kant op. En vaak zag ik hem dan al staan, daar beneden onder het ziekenhuis. Rokend, want daar was ie tijdens deze opname mee begonnen.
Ik zei er wat van, we hadden daar namelijk afspraken over. Maar hij ging zijn eigen gang. Hij verveelde zich stierlijk, de andere jongens rookten ook. Mijn invloed strekte zich hier niet toe uit.
Na die zes weken ging hij weer naar school. Die was inmiddels al zo’n vier weken bezig. Bas had dus een achterstand. En die werkte hij niet meer weg. Want die achterstand joeg hem schrik aan, hij zat namelijk opeens in een examenklas en het voelde allemaal als veel te zwaar.
Hij was boos over die opname.
Ik had ook spijt van die opname. 
Het was het begin van het einde.

Want een half jaar later ging het nog steeds niet lekker thuis en al helemaal niet op school. De ouders van een vriend van Bas boden aan hem een tijdje in huis te nemen. ‘Bij ons krijgt hij wél structuur’, zei de moeder van dat gezin, zelf een professional in de jeugdzorg. 
Dit bood Bas een nieuwe kans, dus ik slikte mijn reactie maar weg. Want hoezo, denk je dat ik geen structuur bied? Ik was eerder te streng dan te los.
Een paar weken later kreeg ik een appje van de moeder dat Bas terug naar huis kwam. Hij had namelijk een negatieve invloed op haar eigen jongens. 
Bas’ spullen dumpte ze voor de voordeur, ze wilde niet binnenkomen en ze wilde er verder ook niks over kwijt, behalve dat Bas suïcidale briefjes schreef.
Het voelde alsof Bas zelf bij de voordeur was gedumpt. En ik merkte dat hij dat zelf ook zo ervaarde. Afgewezen, niet goed genoeg. Dat probleemkind.
Ik ging het gesprek met hem aan over zijn suïcidale gedachten. Samen gingen we naar de huisarts en dezelfde dag nog werd Bas opgenomen op de crisisafdeling.
Daar kreeg hij geen therapie, hij kreeg wel niet-passende medicijnen en verder verveelde hij zich opnieuw. Hij begon drugs te gebruiken en te automutileren, net zoals de andere kinderen op de afdeling.
Het was opnieuw het begin van het einde. Er zouden nog vele crisisopnames volgen. Bas begon zich te identificeren met zijn zelfdestructieve gedachten.

En ik denk steeds maar: wat als ik dat nou allemaal niet had gedaan? Niet had geluisterd naar de therapeut die hem ter observatie wilde opnemen? Niet had geluisterd naar de huisarts die hem liet opnemen? Niet naar de moeders die me met mijn goede gedrag verder de grond in stampten?
Ik schreef het al eerder: het valt om den drommel niet mee om zo’n kind in je eentje op te voeden. Maar dat betekent niet dat je dat dus niet goed doet.
Alleen: waar doe je goed aan? Wanneer geef je het uit handen? Ik heb dat verschillende keren geprobeerd, vanuit het voorzichtige vertrouwen dat die professionals het beter wisten dan ik.
Ik gaf de controle over dit deel van mijn gezin uit handen, vanuit de hoop dat het met dit kind beter zou gaan. En we weten allemaal hoe dat afgelopen is. 
Nee, mijn hoofd heeft niet zoveel vrede als ik wel zou willen.