Sinterklaas

Het is bijna sinterklaas. Dé feestdag van het jaar, wat ons betreft. ‘Ons’, dat is mijn gezin.
Al vanaf baby nummer één, Bas dus, werd sinterklaas gevierd met een zak vol met cadeautjes, die werd afgeleverd bij opa en oma, heel toevallig altijd net nadat de kommetjes met erwtensoep waren leeggegeten, alsof sinterklaas dat wist.
De kinderen zaten dan te spelen, of een beetje te hangen, liedjes te zingen, rondjes te rennen, net wat je allemaal doet als het zo vreselijk spannend is en je eigenlijk niet kunt wachten op wat er komen gaat. Alleen naar buiten mochten ze niet, want op zulke avonden loop je sint en piet dan alleen maar voor de voeten.
Opeens werd er dan luid op het raam geklopt, echt zo hard dat we er allemaal heel erg van schrokken. De kinderen gilden het uit van schrik en pret en renden naar de voordeur en ja hoor, daar stond dan een grote zak vol met cadeautjes, die met man en macht naarbinnen werd gehesen.
Één keer, Bas en Marie waren nog kleuters, ving Marie een glimp op van de piet die net op het raam had geklopt. ‘Die piet lijkt precies op mama!’, riep ze verheugd uit en toen mama eindelijk van de wc af was, waar ze natuurlijk precies weer op dat moment op had gezeten, zei Marie: ‘Mama, die piet leek precies op jou!’
Ze was al een tiener toen ze opeens besefte dat het inderdaad ik was die ze toen had gezien, die avond, kloppend op het raam. Kleuters kunnen magisch denken.
Konden we dat maar nog steeds, denk ik weleens.

Er kwam nog een kind bij om sinterklaas mee te vieren en we waren toen dus met zijn zevenen. Niet lang daarna ging papa ergens anders wonen, dus toen vierden we het met zijn zessen. Toen ging opa dood. Toen ging Bas dood. Toen ging oma dood.
En nu weet ik het even niet meer. We zijn het er met zijn drieën over eens dat we geen sinterklaas gaan vieren.
Dat deden we maar één keer eerder niet, namelijk net na de dood van Bas. Natuurlijk vierden we toen geen sinterklaas, die lege stoel zou alleen maar veel nadrukkelijker leeg zijn geweest. Kan me niet herinneren wat we wel deden, die periode is een grijze vlek in mijn geheugen.
Maar het jaar daarop pakten we het weer op. In ons huis in plaats van bij oma, want die was intussen ook verhuisd. Dat hielp wel een beetje, want daardoor was het al zo anders dat die lege stoelen niet meer zo opvielen.
Vorig jaar vierden we het bescheiden. Het ging al niet meer zo goed met oma, we wisten dat het haar laatste keer zou zijn.
En nu. Nu gaan we uit eten. Dat wil zeggen, als de restaurants op vijf december nog open zijn. Gewoon uit eten. Want het is onze feestdag, we vieren iets. Maar we gaan niet sneu met zijn drieën rond een zak met pakjes onze overledenen actief zitten missen.

Vroeger deden we dat wel, mijn moeder en ik. Met zijn tweeën. Mijn vader was zeeman, de keren dat hij met een feestdag thuis was, kan ik op één hand tellen. Een paar keer vierden we het met mijn nicht Evelien, die woonde min of meer bij ons in. En die maakte er ook wat van, met kleine surprises en gedichtjes.
Mijn moeder deed dat niet. Dat zat niet in haar. Ze wilde me echt wel verwennen met cadeautjes, maar verder was het vooral erg stil.
Mijn moeder was autistisch. Niet opvallend, klassiek autistisch, meer wat we tegenwoordig Asperger noemen. In haar eigen wereld, geen stress, geen veranderingen, eindeloze puzzelreeksjes, volstrekt onaangepast in al haar moeite zich te voegen in de maatschappij.
Met Bas had ze een bijzondere band. Ze lazen elkaar als een boek dat ze beiden uit het hoofd kenden. Het was voor Bas fijn om zo’n oma te hebben. Het was voor mij moeilijk om zo’n moeder te hebben, net zoals het moeilijk was om de moeder van Bas te zijn.

Toen mijn vader negen jaar geleden overleed, merkte ik dat je in de rouw om een ouder niet alleen rouwt om wat je wel had, maar ook om wat er niet was. Mijn vader was de afwezige vader geweest, nog een stuk afweziger dan de man die op zondag het vlees snijdt.
En als hij er dan wel was, was hij heel aanwezig, met een harde stem en harde handen. Niet autistisch, wel zwaar gehavend door de oorlog.
Toen hij overleed, had ik verdriet om de papa die ooit mijn held was geweest, verdriet om de vader die ik al voor mijn puberteit kwijtraakte en verdriet om de eenzaamheid.
Ooit, toen hij nog mijn held was en we op bezoek waren bij mijn tante in Rockanje, kwam ik hem tegen, hij was aan het wandelen, terwijl ik met vriendinnetjes aan het spelen was. Hij vroeg de weg, want hij was een beetje verdwaald en wij wezen hem die, terwijl wij de andere kant op gingen. Hij liep weg en ik keek om, zag zijn stille rug en wilde eigenlijk terug om hem te troosten. Want hij was zo alleen. Ik moest erom huilen, en al die jaren later moest ik er nog steeds om huilen.
Nu mijn moeder is overleden, heb ik verdriet om de lieve mama die ik had, verdriet om de stilte en de afstand in mijn jeugd en verdriet om de eenzaamheid van de bubbel waarin ze leefde.
Dat proces is zwaar, ik herbeleef alle momenten van de dag en de nacht van mijn jeugd, alle mooie dingen, maar ook de loodzware stilte.
Tussendoor ging Bas dood, ik heb verdriet om zijn hele leven, om alle gebeurtenissen, omdat ze onherroepelijk leken te leiden tot zijn verschrikkelijke einde. Zijn eenzaamheid overtrof die van ons allemaal en geen van ons heeft die ook maar een beetje kunnen wegnemen.

Het is veel, het is momenteel echt een beetje teveel. Eigenlijk had ik me nu, bijna een maand na de sterfdag van Bas, alweer een stuk beter moeten voelen. En ach, ik voel me bij vlagen ook echt wel goed hoor. Maar ik wankel, soms bezwijk ik haast onder de last van al die eenzaamheid.