Onomkeerbaar

Ken je dat gevoel van paniek als je weet dat iemand niet meer terugkomt? Dat gevoel van onomkeerbaarheid, het besef dat het echt afgelopen is en dat je je dierbare nooit meer terugziet?
Niets is zo absoluut als de dood.
Dat gevoel kan me soms nog naar de keel grijpen. Het gevoel alsof ik in een klein donker kamertje zit en ik kan er niet uit. Ik hap letterlijk naar lucht. De machteloosheid. Bij een zelfdoding ook nog het besef dat je niet meer kunt onderhandelen ‘doe het niet, ik houd zoveel van je, er is zo veel om voor te leven’. Die paniek.

Morgen ga ik verhuizen. Een enorme stap, samen met mijn lief na acht jaar samen, na achttien jaar alleenstaande moeder, naar een fijne plek in een nieuwe omgeving.
Morgen verlaat ik mijn huis, mijn straat en mijn dorp.
En soms overvalt me de paniek van het onomkeerbare. Gisteren besefte ik opeens dat het de paniek van de dood is.
Ik wil erg graag samenwonen met mijn lief, hier heb ik jaren naartoe geleefd en naar uitgekeken.
Maar ik zou ook graag mijn huis houden. De boekenkast weer in elkaar schroeven, alle 88000 boeken uitpakken en er weer in zetten. De mevrouw die de eetkamerstoelen kocht vragen of ik ze terug mag kopen, de meneer die mijn bank kreeg geld bieden om hem weer terug te krijgen. Het bed van Vijf terugkopen van de mevrouw in Utrecht die er zo blij mee is. De bank uit de tuin terughalen van de stort, het bureau van Marie terug van de oudijzerboer. Alle kleuren terug, alles zoals het was.

En dan. Dan heb ik een huis waarin ik alleen woon. En dat vind ik helemaal niet fijn.
Dus Vijf en Marie komen dan maar weer terug. En Bas ook. En mijn lieve moedertje, die altijd kwam oppassen zodat ik kon gaan werken. Ze neemt visjes mee van haar favoriete visboer, want dat vinden de kinderen zo lekker. Mijn vader komt even langs op de fiets, om een klusje te doen.
Alle kinderen uit de straat die zijn overleden zijn weer terug, en alle volwassenen ook. Mijn lieve nicht komt langs, ook al deed ze dat eigenlijk nooit; maar nu doet ze dat wel, om te kijken naar de tegelvloer in de keuken die ze daar ooit zelf legde.

Ik besef dat het niet mijn huis is dat ik terug wil, maar het leven met al mijn dierbaren. Mijn verlangen naar het gevoel compleet te zijn.
En ik besef dat het niet klopt. Ja, ik voelde me compleet toen ik nog drie kinderen had.
Die derde kregen we bewust, omdat ik heel sterk het gevoel had dat we niet compleet waren nog. Toen ik baby Vijf in mijn armen sloot, zuchtte ik tevreden, intens verliefd op mijn baby en diep dankbaar voor al het moois dat mij vergund leek.
Het besluit van hun vader een jaar later om ergens anders te gaan wonen sloeg een eerste gat in die compleetheid. Maar na een jaar ofzo, groeide dat gat wel weer dicht en waren we opnieuw een mooi gezinnetje, ik en mijn drie prachtige kinderen. Elke dag voelde ik dat bewust, die rijkdom, de verbazing haast, over zoveel moois dat uit mij was voortgekomen.

Maar laat ik het niet romantiseren. Nog deze week las ik terug over nachtenlang opblijven terwijl ik net een nieuwe baan had. Omdat de crisisdienst weigerde langs te komen en Bas ieder moment een eind aan zijn leven kon maken. Na drie crisisopnames in twee maanden tijd. Opnames die er alleen maar toe dienden hem op te sluiten en antidepressiva te geven. Bas reageerde altijd paradoxaal op antidepressiva, en het dagenlange nietsdoen op een afdeling vol met andere zich vervelende jongeren maakte hem extra labiel.
Thuis was het een drama. Hij was met zijn 16 jaar leerplichtig, maar de stress van school gooide hij er thuis uit, vaak letterlijk.
Ik begreep het niet. Niet goed genoeg althans. Daarvoor had ik ook te weinig afstand tot de situatie waar ik zelf natuurlijk ook gewoon deel van uitmaakte.
Maar ik begreep wel dat de situatie gevaarlijk was. Dus we sliepen met onze slaapkamerdeuren open, Bas en ik, opdat ik het zou horen als er in de slaapkamer naast me iets aan de hand was. Ik sliep met mijn oren op een steeltje natuurlijk, en kwam ‘s ochtends, als Bas ook weer naar school fietste, uitgeput op mijn werk aan. Waar ik vervolgens niet naar behoren functioneerde. Zodat ik ‘s avonds thuis doorwerkte, om toch maar zoveel mogelijk te produceren.
De andere twee kinderen kregen veel te weinig aandacht. En dat pikten ze, want ze hadden alle crisis rond Bas maar al te goed meegekregen. Gelukkig hadden ze elkaar.

Ik heb het hier over 2014, drie jaar voor Bas’ dood, negen jaar voordat ik uiteindelijk uit dit huis weg zou gaan. In die negen jaar heb ik nog een hoop gelukkige momenten gehad, maar ook veel angst, eenzaamheid, boosheid en niet te stelpen verdriet.
Laat ik dat alsjeblieft achter me laten. Het verdriet om het verlies van Bas neem ik heus mee. Bas zelf neem ik mee. Het tafeltje met zijn spulletjes is als eerste meeverhuisd en ingericht, nog voordat we een stoel hadden om op te zitten zelfs.
Maar het onomkeerbare is gebeurd. Er zijn veel mensen overleden. De tijd schrijdt voort, wat zeg ik, de tijd vliegt.
Ik kan onmogelijk blijven vasthouden aan wat is geweest, het enige dat me rest zijn herinneringen en spulletjes die die herinneringen oproepen. We moeten door, dat kan niet anders. Mensen die in hun herinneringen blijven zitten, leven zelf niet echt, en ik gun het mijzelf en vooral ook mijn kinderen zo om voluit te mogen leven.

Dus ik huil eens wat. Ik huil best veel zelfs. Net alsof er net iemand is overleden.
Maar dat is goed. Iedere traan spoelt weer een stukje pijn weg, daar ben ik van overtuigd. Zodat ik verder kan, al mijn herinneringen en al mijn verdriet onder m’n arm. Een nieuwe afslag, ik kan niet meer terug. Verder. Op een nieuwe plek. Met mijn lief. Met soms mijn kinderen. En met 100.000 dierbare herinneringen.