Hoe herken je rouw na zelfdoding

Hoe herken je rouw na zelfdoding?

Wat is rouw?

Niet iedereen heeft zelf ervaring met rouw. Vandaar hier een korte uitleg, opdat je degene die rouwt makkelijker begrijpt. Rouw betekent verschillende emoties, die elkaar in snel tempo kunnen afwisselen. Hoe het proces van rouwen verloopt, verschilt van persoon tot persoon, maar er zijn een aantal processen die bij vrijwel iedereen voorkomen. Bron: thuisarts.nl.

Je kunt niet geloven dat het echt waar is. Het verlies is nog niet te bevatten.
Je bent verdrietig.
Je bent opgelucht omdat de naaste is overleden. Omdat diegene veel pijn had (lichamelijk dan wel geestelijk) of als de verzorging heel zwaar is geweest, of omdat er veel zorgen en stress zijn geweest. Opgelucht zijn mag, het is niet raar.
Je voelt je schuldig. Omdat je iets hebt gedaan of juist hebt nagelaten. Of omdat je je iets beter begint te voelen en je vindt dat dat niet mag.
Je bent boos. Bijvoorbeeld omdat je het niet eerlijk vindt wat jou is overkomen. Je kunt boos zijn op jezelf. Boos op degene die is overleden omdat hij of zij jou zo achterlaat. Of boos op de omgeving, omdat anderen je niet begrijpen.
Je voelt je eenzaam en alleen. Misschien was je wel heel lang samen met de overledene. Je mist de overledene heel erg en niemand lijkt dat ten volle te begrijpen.
Je bent somber. Dit verdriet kun je jaren bij je dragen. Dat maakt je op bepaalde tijden somber, steeds wanneer je opnieuw met het verdriet wordt geconfronteerd.
Je hebt een gevoel van tevredenheid. Je kunt tevreden zijn over de mooie dingen die je met iemand hebt beleefd.

Ook je lichaam kan aangeven dat je in de rouw bent, door:

Gespannen spieren
Minder eetlust
Verminderde concentratie
Je bent moe, ervaart energieverlies
Je hebt slaapproblemen
Je ervaart onrust in je lijf
Hoofdpijn

Degene die rouwt kan onvoorspelbaar zijn in gedrag. Dat kan lastig zijn om mee om te gaan. Toch is nagenoeg alles normaal:

Teruggetrokkenheid, geen zin in contacten
Wel zin in contact, maar niet in staat zijn dat te leggen
Moeite met problemen overzien en oplossen
Vermijden van moeilijke situaties
Kleine problemen als heel groot ervaren

Fasen van rouw

Mensen in de rouw gaan door verschillende fasen. Niet iedereen gaat door alle fasen, bovendien kunnen de fasen door elkaar heen lopen, het is geen lineair proces.

Ontkenning: meteen na een verlies geloven veel mensen het nog niet wat hen overkomt. Het verlies dringt nog niet helemaal door.
Boosheid en protest: mensen vragen zich af: waarom ik, waarom overkomt mij dit? In deze fase kun je gaan zoeken naar een schuldige, iemand waar je je boosheid op kunt richten.
Onderhandelen en vechten: je gaat soms iets ondernemen om je boosheid kwijt te kunnen.
Verdriet: het verlies dringt echt tot je door. Dit is vaak een zware en verdrietige tijd.
Aanvaarding : je pakt je leven langzaam weer op en krijgt weer meer zin in dingen.

Rouw na suïcide

Na zelfdoding gelden dezelfde fasen van rouw. Het rouwproces is echter vaak complex, namelijk bij maar liefst 70% van de nabestaanden, terwijl dat bij een natuurlijke dood maar bij 5 tot 10% van de nabestaanden voorkomt. Van gecompliceerde rouw is sprake als er na verloop van tijd geen afname is in heftigheid en frequentie van rouwverschijnselen. Bron: blikophulp.nl. Maar ook de gevoelens van schuld en zelfverwijt zijn bij een zelfdoding veel groter.
Een paar kenmerkende aspecten zijn:

Het is vaak onverwacht en dus is de schrik vaak nog groter.
Oorzaken liggen bij de manier waarop je de boodschap hebt gekregen. Je was wellicht degene die hem of haar heeft gevonden.
De manier van zelfdoding kan traumatisch zijn. Dat er bijvoorbeeld geen lichaam is om afscheid van te nemen.
De betrokkenheid van politie.
De reacties van de omgeving, zoals onbegrip en angst om jou tegemoet te treden.
Schaamte ten opzichte van de omgeving.
Gebrek aan steun van de omgeving, omdat die het lastig vinden om mee om te gaan
In sommige gevallen: blijven zoeken naar een verklaring.
Schuldgevoelens en zelfverwijt: ‘Wat had ik kunnen doen om dit te kunnen voorkomen?’, is een heel gangbare gedachte.

Behandeling zou erop gericht moeten zijn nabestaanden te doen snappen wat mensen tot zelfdoding brengt. Daarnaast moet er gezocht worden naar niet helpende gedachten, of denkfouten, want deze kunnen het schuldgevoel onterecht vergroten. Dat maakt het lijden veel groter dan het al is. Zelfhulpgroepen kunnen ook helpen, omdat je hier ontdekt dat je niet de enige bent met deze wirwar aan gedachten en gevoelens.

Schuld en schaamte

Rouw is een proces van aanpassing en zingeving. Bron: UMCG. Rouw bestaat grofweg uit twee onderdelen: enerzijds het voelen en ervaren van pijn door het verlies, anderzijds het leven weer oppakken. Rouw na zelfdoding kent ook deze twee pijlers, maar nabestaanden hebben daar bovenop vaak vragen als ‘waarom’? en ‘wat heb ik verkeerd gedaan?’ Ook thema’s als schuld en schaamte spelen vaak een rol.
Nabestaanden krijgen vaak weinig steun uit hun omgeving. Verschillen van inzicht binnen families over deze thema’s maken het verlies lastiger bespreekbaar waardoor familieleden elkaar soms weinig steun kunnen bieden. De rouw bij nabestaanden na een zelfdoding wordt daardoor nog verder bemoeilijkt. Dit kan een reden zijn om lotgenoten op te zoeken, zij hebben hetzelfde meegemaakt en herkennen deze gevoelens.

Wanneer heeft iemand hulp nodig?

Niet iedereen die een dierbare verliest door zelfdoding heeft professionele hulp nodig. Dat is afhankelijk van een aantal factoren. Normaal rouwen doet verschrikkelijk veel pijn en iedereen doorstaat die pijn op zijn eigen manier. Degene die rouwt kan vaak zelf goed aangeven wat hij/zij nodig heeft. Maak je je desondanks zorgen en denk je dat iemand meer hulp nodig heeft, kijk dan voor adressen op deze pagina. Tips voor jouzelf als naaste van de nabestaande vind je hier.