Support

Samen met een hulpverlener van Slachtofferhulp begeleidde ik een groep mensen, nog maar twee dagen nadat ze een dierbare waren verloren aan zelfdoding.
Ik vond het spannend, nog niet eerder had ik voor zo’n grote groep gestaan, en daarnaast vraag ik me altijd af: wie ben ik om deze mensen toe te spreken?
Dat laatste is onzin, zei de zeer capabele hulpverleensteer van Slachtofferhulp na afloop: ‘Wat jij doet, is de nuance aanbrengen, door wat jij zegt, voelen mensen zich écht gesteund.’
En dat merk ik ook wel.

Wat je doet in zo’n eerste week is eigenlijk vooral benadrukken dat mensen voor zichzelf en voor elkaar blijven zorgen.
Blijf eten. Weet je dat iemand die het ook moeilijk heeft er alleen voorstaat, laat diegene dan delen in jouw voedsel. Let een beetje op elkaar. Probeer goed te slapen, en raak niet in paniek als dat niet goed lukt, want dat kan er allemaal bijhoren. Alles kan erbij horen.
Ik leg uit wat er met je brein gebeurt als je zo’n enorme klap te verwerken krijgt, dat je lijf dus reageert alsof het een echte, fysieke klap te verduren kreeg. Dat al die heftige emoties dus eigenlijk een gezonde reactie zijn op een een hele akelige gebeurtenis.
Je ziet mensen bijna letterlijk weer doorademen. De tranen komen. Want ach natuurlijk, je mág boos zijn, je mág je schuldig voelen, je mág je in de steek gelaten voelen en je mag huilen zoveel je wilt. Het mag allemaal. Het kan er allemaal bijhoren.
In de tussentijd nodigen we mensen uit om contact met ons te zoeken als ze hun verhaal liever niet in de grote groep delen. Of als ze denken toch meer hulp nodig te hebben. En we letten op, op degenen die het zichtbaar of bijna onzichtbaar net wat moeilijker hebben dan de rest.
We vragen door. We bieden even een veilige plek.
De hulpverleenster spreekt vanuit haar jarenlange ervaring als begeleider bij trauma, ik spreek vanuit mijn eigen trauma.
En het is fijn dat mensen weten dat ik weet waarover ik het heb.

Ik maakte al meer zelfdodingen mee dan alleen die van mijn zoon. Maar ja, die van Bas is zo allesovertreffend, dat ik het over die andere niet eens meer heb.
Ik heb ervaring in het nabestaande zijn van zelfdoding en vanuit die ervaring kan ik anderen dus bijstaan.
En dat is best bijzonder, realiseerde ik me op die avond. 

‘Hoe bewaak jij je grenzen?,’ vroeg de hulpverleenster aan mij.
Ik moest even nadenken. Want ik ken en bewaak mijn grenzen, maar hoe doe ik dat dan?
‘Als het gaat om het begeleiden van mensen na een zelfdoding heb ik veel te geven,’ antwoordde ik toen. ‘Ik ga naast deze mensen staan, probeer de storm aan gevoelens die in hen woedt een beetje te normaliseren en kijk met ze mee wat ze in praktische zin nodig hebben. Dat kost mij niet zoveel, ik kan dit gewoon geven.’

Een paar maanden geleden ervaarde ik dat dus niet kan als het gaat om iemand die zich suïcidaal uit. Ik kreeg te maken met een voor mij heel herkenbare situatie en opeens kon ik niet meer slapen van angst. Daar trok ik toen een dikke streep onder: ik kan niet mensen begeleiden die worstelen met suïcidale gedachten, ik kan ook niet mensen begeleiden die een kind hebben met suïcidale gedachten. Dat trekt al mijn wonden open.
Wat is het verschil dan?

Volgens mij heb ik vanaf het moment dat ik wist dat Bas dood is, gepraat en geschreven. Er is niet zoiets als het verwerken van het verlies van je kind, ik kom hier nooit overheen. Het is als een soort ontstoken gewricht: het is altijd pijnlijk, het is altijd daar, maar je kunt de rest van je dingen wel gewoon doen.
En soms vlamt de ontsteking in alle hevigheid op, dan kan ik het even niet, de rest van mijn dingen doen.
Een voorbeeld is rond de sterfdag van Bas, dan staan mijn bezigheden op een lager pitje. Maar ook toen mijn jongste vorig jaar als laatste het huis uit ging, begon de wond weer flink te trekken.
Gewoon een kind dat op eigen benen gaat staan, een kind dat het in alle opzichten hartstikke goed doet, geen klagen, zou je zeggen.
Maar ik had het zwaar. Ik miste mijn gezin, mijn reden tot bestaan van de afgelopen 25 jaar. Een nieuwe balans moest ik gaan zoeken, en natuurlijk triggert zoiets dan het enorme verlies van dat andere kind.
Het is mijn kwetsbare stuk. Maar toch ben ik in staat om andere mensen te steunen. Ik word zelf ook gesteund, misschien is dat wel wat het verschil maakt.

Als het gaat om suïcidale uitingen, word ik onherroepelijk teruggeslingerd in de tijd. Toen ik er wel alleen voor stond. Toen Bas rond en op het spoor werd gevonden, toen hij wegliep uit huis en uit de instelling waar hij was opgenomen, toen hij op de telex werd gezet, toen de recherche hier in huis kwam om samen met mij te bedenken waar we hem zouden kunnen vinden, toen de wijkagent in huis kwam om me even bij te staan want ik was zo alleen.
Niet enkele dagen duurde dit alles, maar enkele maanden.
Die doodsangst, die kan ik moeiteloos terughalen. Dat je ‘s nachts eigenlijk niet durft te gaan slapen, want je weet niet of je kind er de volgende morgen nog zal zijn.
Als ik te maken krijg met andermans kind dat zich ook zo uit, voel ik de paniek opkomen. En die kan ik niet loslaten, die paniek neem ik mee mijn slapeloze nacht in.
Dus dat doe ik niet, daar ligt een harde grens.

Is het dan erger om suïcidaal te zijn dan om dood te gaan? Nee zeg, alsjeblieft niet. Er is niets ergers dan dat je kind helemaal alleen heeft besloten eruit te stappen, ik kom daar echt nooit overheen.
Maar vanuit de berusting, de acceptatie dat dit zijn keuze was, het aanvaarden van mijn eigen pijn ook, kan ik wel door.
En kan ik dus mensen bijstaan in die eerste fase en ook in de tweede en derde. Fasen in een rouwproces bestaan niet overigens, dat idee is allang achterhaald.
Dus ik ben er gewoon als ik nodig ben. Om te luisteren. Wat veiligheid te bieden.
Want het is fijn als je het niet alleen hoeft te doen.